Cmentarze od wieków pełnią istotną rolę jako miejsca pochówku i pamięci dla zmarłych. Stanowią one oazę spokoju, refleksji i oddania hołdu naszym przodkom. W Polsce istnieje wiele cmentarzy, z których każdy ma swoją unikalną historię i znaczenie. Jednym z takich miejsc jest Cmentarz na Wólce Węglowej zwany również Cmentarzem Północnym, zlokalizowany w Warszawie. To miejsce, które stanowi nie tylko zwykły cmentarz, ale również ważne dziedzictwo kulturowe.

Cmentarz Północny – największy cmentarz w Warszawie

Według dostępnych informacji, w Warszawie znajduje się wiele cmentarzy, zarówno mniejszych jak i większych. Dokładna liczba cmentarzy w Warszawie może być trudna do ustalenia, ponieważ istnieje wiele małych, historycznych cmentarzy czy skupisk grobów, które nie są powszechnie znane. Niemniej jednak, kilka najbardziej znanych cmentarzy w Warszawie to:

1. Cmentarz Powązkowski – najbardziej znany cmentarz w Warszawie, pełniący również funkcję nekropolii narodowej.
2. Cmentarz Wojskowy na Powązkach – miejsce spoczynku wielu żołnierzy i osób związanych z siłami zbrojnymi.
3. Cmentarz Bródnowski – jedno z największych i najstarszych miejsc pochówku w Warszawie.
4. Cmentarz Północny – znany również jako Cmentarz Wolski, położony na terenie dzielnicy Wola.
5. Cmentarz Stare Powązki – starszy cmentarz, znajdujący się w pobliżu Cmentarza Powązkowskiego.

 

Jednak największym powierzchniowo jest właśnie Cmentarz na Wólce Węglowej. Zajmuje powierzchnię 143 ha, jest największym cmentarzem w Warszawie, oraz jednym z największych w Europie.

 

 

Cmentarz na Wólce Węglowej – krótka historia i podstawowe dane

W latach 60. XX wieku w Warszawie zaczęło brakować dostępnych miejsc pochówku na istniejących cmentarzach, a liczba miejsc, które udało się odzyskać, nie zaspokajała rosnącego zapotrzebowania.

W związku z tym podjęto decyzję o budowie nowego cmentarza, który mógłby zapewnić miejsce pochówku dla mieszkańców Warszawy i okolic na długie lata. Cmentarz ten został umiejscowiony przy wylotowej trasie w kierunku Gdańska, częściowo na terenie Wólki Węglowej, stąd nazwa Komunalnego Cmentarza Północnego: Cmentarz na Wólce. Prace projektowe zostały wykonane przez zespół architektów pod kierunkiem profesora Longina Majdeckiego w Biurze Projektów Budownictwa Komunalnego „Stolica”.

Cmentarz Komunalny Północny został zaprojektowany w kształcie nieregularnego wieloboku, graniczącego z Lasem Młocińskim oraz ulicami Wóycickiego, Wólczyńską i Estrady. Na obszarze o powierzchni 143 hektarów powstało 800 kwater grzebalnych, a zasadzono liczne drzewa i krzewy ozdobne. W ramach budowy wybudowano ponad 200 kilometrów dróg i alejek, dom pogrzebowy z trzema salami ceremonialnymi (w tym dla osób wyznania katolickiego i pogrzebów świeckich), pomieszczenia przechowalni zwłok, spopielarnię, kancelarię, pawilony przy wejściach, kwiaciarnię, parkingi i drogi dojazdowe. Od 1997 roku przy cmentarzu funkcjonuje również spopielarnia Zwłok. Z uwagi na ewolucję obrządków pogrzebowych w ostatnich latach, na terenie cmentarza przygotowano miejsca takie jak kolumbaria, gdzie można pochować urny z prochami zmarłych, katakumby, a nawet specjalne zielone obszary do rozsypywania prochów.

Cmentarz Północny znajduje się na terenie parafii św. Ignacego Loyoli, która jest częścią Kościoła katolickiego. Kościół tej parafii znajduje się bezpośrednio przy bramie cmentarza i często jest wykorzystywany do odprawiania pogrzebów katolickich.

Użytkowanie Cmentarza Północnego rozpoczęło się w lutym 1973 roku. Od tego czasu zostało tam pochowanych około 180 000 osób do 2018 roku. Przy cmentarzu działa kilka zakładów pogrzebowych, w tym Zakład Pogrzebowy Kalla Cmentarz Północny. Znajduje się tam również Kaplica Przedpogrzebowa.

 

 

Różnorodność architektoniczna Cmentarza Północnego

Spacerując po Cmentarzu na Wólce Węglowej, można zobaczyć różnorodność stylów architektonicznych w grobach i pomnikach. Spotyka się tu zarówno tradycyjne nagrobki w formie krzyży i stel, jak i bardziej wyszukane rzeźby i mauzolea. Od prostej, skromnej elegancji po bogate i ozdobne detale, architektura cmentarza odzwierciedla różne epoki i style, które przetrwały przez lata.

 

Sławni ludzie pochowani na Cmentarzu na Wólce Węglowej

Na Cmentarzu Północnym pochowano wielu znanych ludzi, w tym aktorów takich jak Stefania Górska, Jan Himilsbach, Jerzy Karaszkiewicz, Józef Nowak, poeta Edward Stachura, trener Hubert Wagner, dziennikarz Jerzy Wunderlich. Znajdują się tam również zbiorowe mogiły ofiar katastrof lotniczych na Okęciu i w Lesie Kabackim, a także żołnierzy niemieckich, którzy zostali przeniesieni na ten cmentarz.

 

 

Mogiły zbiorowe na Cmentarzu Północnym

• Mogiła ofiar katastrofy lotniczej w Lesie Kabackim w dniu 9 maja 1987
• Mogiła ofiar katastrofy lotniczej na Okęciu w dniu 14 marca 1980
• Kwatera wojenna żołnierzy niemieckich.

 

Mogiła zbiorowa żołnierzy niemieckich 1939-1945 na Wólce

W wyniku ogromnego cierpienia, jakie Naród Polski poniósł podczas II wojny światowej, a szczególnie mieszkańcy Warszawy podczas Powstania Warszawskiego, podjęto wysiłki w celu wymazania wszelkich śladów obecności Niemców – a w szczególności Hitlerowców na naszych ziemiach.

Miejsca tymczasowego pochówku poległych zostały zniszczone, choć nie oznaczało to, że ciała zostały stamtąd usunięte. Zwyczajnie usuwano wszelkie ślady pamięci po oprawcach.

W roku 1991, w duchu pojednania polsko-niemieckiego, na Komunalnym Cmentarzu Północnym utworzono sektor dla żołnierzy niemieckich, którzy polegli na terenie Polski w latach 1939-1944.

Na tym miejscu spoczęło około 800 żołnierzy, którzy zostali przeniesieni z innych cmentarzy lub ekshumowani z masowych grobów polowych. Obecnie znajduje się tam mogiła symboliczna, gdzie u podstawy krzyża wmurowano tablicę z napisem w języku niemieckim i polskim:

”Tu spoczywają żołnierze niemieccy wojny 1939-1945. Dla ich pamięci i pamięci ofiar wszystkich wojen.” Na tablicach kamiennych wymienione są zaś nazwiska żołnierzy – w większości symbolicznie.

Ciekawostka:

Istnieją również podejrzenia, że w tej kwaterze mogą znajdować się szczątki Franza Kutschery, kata Warszawy i generała SS, który został zabity przez Polskie Podziemie. Informację tę potwierdza Hanna Nowak-Radziejowska z Muzeum Powstania Warszawskiego. Według niej istnieje możliwość, że Kutschera został pochowany na tzw. Heldenfriedhof na Powązkach, a część szczątków z tej kwatera została przeniesiona na Cmentarz Północny.

 

 

Cmentarz na Wólce Węglowej – mapa

 

 

Cmentarz Północny – podsumowanie

Cmentarz na Wólce Węglowej to nie tylko miejsce spoczynku dla zmarłych, ale również przestrzeń, która niesie ze sobą historię, pamięć i kulturowe dziedzictwo. To także największy cmentarz Warszawy. Przechodząc przez aleje cmentarza, można poczuć atmosferę przeszłości i zastanowić się nad nieodwracalnością czasu. To miejsce, które przypomina nam o naszej własnej przemijalności i jednocześnie ukazuje wielkość i znaczenie tych, którzy przyszli przed nami. Cmentarz na Wólce Węglowej jest cennym skarbem kulturowym Warszawy, zachowującym pamięć o ludziach, którzy przyczynili się do rozwoju Polski i odeszli, pozostawiając niezatarte ślady w historii.

 

Sprawdź także nasze artykuły o innych cmentarzach w Warszawie:

• Cmentarz na Służewie – wszystko o cmentarzu na Wałbrzyskiej
• Cmentarz Wolski – Warszawa, Wola – historia, dane, ciekawostki
• Cmentarz Wojskowy na Powązkach – Wszystko o Powązkach Wojskowych
• Cmentarz prawosławny w Warszawie: wszystko o Cmentarzu Prawosławnym na Woli
• Cmentarz Wawrzyszewski – wszystko o cmentarzu Wawrzyszewskim na Bielanach